Kök Hücre Bülteni’nin 27. sayısına (Eylül-Ekim 2018)
Kök Hücre Bülteni’nin 27. sayısına (Eylül-Ekim 2018) buradan ulaşabilirsiniz.
Bu sayıda yer alanlar;
Editör ’den – Berna’nın Başarısıyla Gururlandık, Aliye Hoca’nın Vefatıyla Üzüldük …
Pluripotent Hücreler – Yaşamın En Önemli Evresi Olan “Gastrülasyon” Kök Hücre Kaynaklı Embriyolarla Petri Kabında Modellendi!
Haber-Yorum – Bağırsak Kök Hücrelerinin Tercihi Kısa Süreli Açlık!
Kök Hücre Biyolojisi – Anne ve Babanın Kromozomlarının Zigotta Birbirine Karışmadığı Bulundu
Hematoloji-Onkoloji – Graft Versus Host Hastalığı (GVHH)
Bilişim, Biyoinformatik – Kök Hücreler ve Hücre Kimliğinin Evrimi
Kongre, Sempozyum ve Kurslar
Sağlığınızın İpuçları DNA’nızda Gizli
The New York Times; kalp hastalığı, meme kanseri ve Tip 2 diyabet dahil beş önemli hastalığı, kişinin genlerine bakarak önceden tahmin edebilecek yeni bir yöntemin geliştirildiğini yazdı
The New York Times’taki yazıda kalp hastalığı, meme kanseri ve Tip 2 Diyabet dahil beş önemli hastalığı, kişinin genlerine bakarak önceden tahmin edebilecek yeni bir yöntemin geliştirildiğini okuyunca heyecanlandım. Standart metotlarla kalp hastalarının ancak yüzde ikisinin, bu yöntemle ise hastaların yüzde 20’sinin önceden tespit edilebildiğini okuduğumda yazı iyice ilgimi çekmeye başladı.
Bir puzzle gibi
Bu gelişmeyi doğru yorumlayabilmek adına doktora çalışmalarını Aziz Sancar’ın Amerika’daki laboratuvarında yapan, şu anda da Erciyes Üniversitesi Genom ve Kök Hücre Araştırma Merkezi’nde akciğer kanserinin genetiği üzerine proje yürüten Dr. Seçil Yılmaz’a ulaştım. İşte Yılmaz’ın anlattıkları…
– Saç rengimiz ve boyumuz gibi birçok özelliğimiz genlerimizde saklı olduğu gibi hastalıklara yatkınlığımız ve kullandığımız hangi ilacın hangi dozda bize etki edip etmeyeceği de genetik haritamızda gizli… Dolayısıyla genetik haritamıza dair öğrendiğimiz her yeni bilgi hastalıkların önceden tahmin edilmesi, onlara karşı önlem alınması ve etkin tedavinin sağlanması açısından çok önemli.
– Genetik haritamızdaki bazen tek bir gen bazen de genler hastalıklara daha yatkın olmamıza yol açıyor. Örneğin BRCA geninde mutasyon olan kişilerde meme kanseri çok daha sık görülüyor. Kalp hastalıkları, diyabet ve kanserle bazı genlerin ilişkileri bilimsel çalışmalarla çok net bir şekilde ortaya konuldu. Ama bu genetik şifremizin hastalıklarla ilgili sadece çözülmüş olan kısmı…
– Bunu bir puzzle gibi düşünün. Biz puzzle’ın şu anda sadece çok küçük bir kısmını birleştirdik. Hastalıkların çoğu tek bir gendeki mutasyonla ilişkili değil. Başka genlerdeki değişimler de bu hastalıkların ortaya çıkmasında rol oynuyor. Bunları zamanla öğrendikçe puzzle’da bir parçayı daha yerine yerleştiriyoruz. Ama büyük resme hâlâ çok uzağız. O nedenle hâlâ kalp hastalıkları, diyabet, kanser riskimizi tamamen ortaya çıkarmak mümkün değil.
– Geldiğimiz nokta çok değerli ama biz filmin şu anda ancak fragmanını biliyoruz. Bazen fragmanda başrol oyuncularını anlıyoruz ama filmin içinde belki birçok başka gen rol alacak ve filmin kendisi fragmanda anladığımızdan çok daha başka bir finalle sonlanacak.
“Hasarlı genleri düzeltebileceğiz”
Yılmaz “Hangi genlerdeki değişimin hangi hastalıklara yol açacağını tamamen bulsak bile, bir kişinin genetik haritasına bakarak o kişinin kesin olarak bir hastalığa yakalanıp yakalanmayacağını söyleyemeyiz. Çünkü genetik yatkınlık hastalıklara yol açan tek etken değil. Yaşam biçimimiz, çevresel koşullarımız ve genetik bilgimizin hücre içerisinde nasıl işlendiği de hasta olup olmayacağımızı etkiliyor. Örneğin bir kişinin DNA’sındaki bilgiye göre akciğer kanserine yatkınlığı daha fazladır. Ama yatkınlığı daha az olan kişinin sigara içmesi, akciğer kanserine daha erken yakalanmasına yol açabilir. Ya da mide kanserine eşit oranda yatkın iki kişiden H. pylori enfeksiyonu geçiren daha erken mide kanseri olabilir. Ancak gen haritamız fırsat yaratıyor çünkü puzzle gerçekten tamamlandığında yani hangi genlerin hangi hastalıklara yol açtığı tam olarak bilindiğinde gerekli önlemleri alarak hastalığın ortaya çıkmasını geciktirebiliriz. Ayrıca yeni teknolojiler ile gen haritamızdaki hasarlı genleri düzeltme imkanı açısından da umut verici gelişmeler var. Yani muhtemelen genlerdeki hangi değişimlerin hastalığa yol açtığı bulunduğunda o sorunlu genlerin kesilip, sağlıklısının yerleştirilmesi de mümkün olacak” diyor.
Bayram Tebriği
